ÖLÇÜLER VE AYAR KANUNU
ÖLÇÜLER VE AYAR KANUNU
Kanun Numarası : 3516
Kabul Tarihi : 11/1/1989
Yayımlandığı Resmî Gazete : Tarihi : 21/1/1989 Sayı : 20056
Yayımlandığı Düstur : Tertibi : 5 Cilt : 28 Sayfa : 218
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
Madde 1 – Bu Kanunun amacı, milli ekonominin ve ticaretin gereklerine ve kamu yararına uygun olarak Türkiye hudutları içinde her türlü ölçü ve ölçü aletlerinin doğru ayarlı ve uluslararası birimler sistemine uygun olarak imalini ve kullanılmasını sağlamaktır.
Kapsam (1)
Madde 2 – Uzunluk, alan, hacim, ağırlık ölçüleri, areometreler, hububat muayene aletleri, elektrik, su, havagazı, doğalgaz, akaryakıt sayaçları, taksimetreler, naklimetreler, akım ve gerilimölçü transformatörleri ile demiryolu yük ve sarnıçlı vagonlarının muayenesi, ayarlanması ve damgalanması bu Kanun hükümlerine göre yapılır.
Cumhurbaşkanı, bu maddede yer almayan herhangi bir ölçü ve ölçü aletini bu Kanun kapsamına alabilir.(2)
İstisnalar
Madde 3 – Aşağıdaki konular bu Kanun kapsamı dışında bırakılmıştır.
a) Uluslararası Birimler Sisteminin uygulanmadığı ülkelerle ilgili ve taraflardan biri Türk vatandaşı olmayan ve yurdumuzda oturmayan şahıslarla yapılmış anlaşma, sözleşme ve düzenlenmiş belgeler,
b) (a) bendinde belirlenen ülkelere ticaret eşyası ihracı ile uğraşan müessese ve fabrikalarda özellikle bu işler için kullanılan ölçü ve ölçü aletleri,
c) 1782 sayılı Ölçüler Kanununun yürürlüğe girdiği 1.1.1933 tarihinden önce düzenlenmiş bulunan tapu, kontrat ve senet gibi kayıt ve belgeler,
d) Kullanılmayan antika ölçü ve ölçü aletleri,
e) Öğretim işlerinde, para ve mücevherat yapımında veya taşıdığı özellikler bakımından Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca uygun görülecek özel, kişisel veya teknik işlerde kullanılan veya sanayi kuruluşlarında özellikle imalata yarayıp mamullerin miktarını tespitle ilgisi bulunmayan ölçü ve ölçü aletleri,
f) Münhasıran banyo ve mutfaklarda kullanılmak maksadıyla imal edilmiş bulunan dinamometrik tartı aletleri,
g) Silahlı Kuvvetlerin donatım ve donanımına ait olup alım satımla ilgisi bulunmayan teknik ölçü ve ölçü aletleri.
Ancak, (b), (e) ve (g) bentlerinde yazılı ölçü ve ölçü aletlerinden teknik işler dışında ve ticarette kullanılabilecek nitelikte olanların üzerlerine "ALIM VE SATIM İŞLERİNDE KULLANILAMAZ" deyiminin yazılması ve (b) bendinde belirtilen ölçü ve ölçü aletlerinin özelliklerine göre muayeneleri yapılarak damgalanmış olmaları şarttır.
–––––––––––
(1) Bu maddenin uygulanması ile ilgili olarak 5/8/2006 tarihli ve 26250 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 17/7/2006 tarihli ve 2006/10736 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki "Bazı Ölçü ve Ölçü Aletlerinin 3516 Sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu Kapsamına Alınmasına İlişkin Karar”a bakınız.
(2) 2/7/2018 tarihli ve 698 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 42 nci maddesiyle bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulu, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının teklifi üzerine” ibaresi “Cumhurbaşkanı,” şeklinde değiştirilmiştir.
7038
Tarifler
Madde 4 – Bu Kanunun uygulanmasında,
Bakanlık : Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
Uluslararası birimler sistemi: Uluslararası Tartılar ve Ölçüler Konferansınca kabul edilen uluslararası birimleri,
Ölçü: Ağırlık, uzunluk ve hacim gibi büyüklüklerin ölçülmesinde kullanılan ve üzerinde yazılı birim ve miktarların doğruluğu tasdik edilmiş ağırlık, uzunluk taksimatlı ölçüler ve ölçü kaplarını,
Ölçü aleti: Ölçü işleminde kullanılan araç, sayaç ve gereçleri,
Umumi ayar işareti: Damgada kullanılan TC şekli olan işareti,
Damga: Muayene sonunda uygun olduğu anlaşılan ölçü ve ölçü aletlerinin üzerine konulan umumi ayar işaretini,
Etalon: Çeşitli ölçü ve ölçü aletlerinin doğruluğunu tahkik etmek için sahip olunan imkanlara göre en yüksek hassasiyetli ölçü ve ölçü aletlerini,
Dinamometrik tartı aleti: Yaylı tartı aletini,
İfade eder.
Uluslararası temel birimler
Madde 5 – Bu Kanun kapsamındaki uluslararası temel birimler şunlardır.
Metre : Uzunluk temel birimi,
Kilogram : Kütle (Ağırlık) temel birimi,
Saniye : Zaman temel birimi,
Amper : Elektrik akım şiddeti temel birimi,
Kelvin : Termodinamik sıcaklık temel birimi,
Kandela : Işık şiddeti temel birimi,
Mol : Madde miktar birimi,
Yukarıda yazılı temel birimler ile başka değişik büyüklüklerin ölçüldüğü ve bu büyüklüklerin fiziksel oluşumlarına göre temel terimlerin çeşitli cebrik tertipleri ile ifade edilen türetilmiş birimlerin tarifleri ile özel adlandırmaları Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikte gösterilir.
Uluslararası birimlerin kullanılması
Madde 6 – Resmi ve özel sözleşmeler, her türlü evrak, belge ve ilanlar ile miktar belirten etiketlerde ve kanunlara göre tutulan defterlerde, uluslararası birimlerin kullanılması zorunludur.
Sayı ile alınıp satılması gelenek haline getirilmiş bulunan alım satımlarda bu madde hükmü uygulanmaz.
Marka kaydı ile tip ve sistemin onaylanması
Madde 7 – Türkiye'de yapılan veya dışarıdan getirilen ölçü ve ölçü aletlerinin üzerine, bunları yapan şahıs veya firmaya ait özel bir markanın; kolaylıkla okunabilecek, silinmeyecek ve ölçü ve ölçü aletinden ayrılmayacak şekilde konulması ve Bakanlığa kaydettirilmiş olması şarttır.
Ayrıca;
a) Yurt içinde ölçü ve ölçü aleti yapan fabrika ve imalathanelerle tamir atölyeleri, yaptıkları veya tamir ettikleri ölçü ve ölçü aletleri için Bakanlıkça tespit edilecek esaslar dahilinde ve örneğine uygun, tasdikli bir imalat defteri tutmak zorundadırlar.
b) Elektrik, su, havagazı, doğalgaz, akaryakıt sayaçları, ölçü transformatörleri, taksimetreler, naklimetreler ve 2 nci madde ile kanun kapsamına alınacak diğer sayaçların muayene ve damgalanmaya kabul edilmeleri, bunların kullanışlı tip ve sistemde olduklarının Bakanlıkça önceden onaylanmış bulunmasına bağlıdır.
Bu maddenin uygulanması ile ilgili esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
7039
Uluslararası ölçü örneklerinin kabulü
Madde 8 – 1889 yılında Paris'te toplanan Uluslararası Tartılar ve Ölçüler Genel Konferansında kabul edilerek Fransa'da Sevr'de Breteuil Pavyonunda saklanmakta olan metre ve kilogram prototiplerinden alınan ölçü örnekleri, Türkiye için de uzunluk ve kütle (ağırlık) temel etalonlarıdır.
Bu temel etalonlar, Bakanlık tarafından uygun bir yerde saklanır. Bu etalonlara göre hazırlanacak yoklama ve kullanma etalonlarının ne şekilde sağlanacakları, muayene edilecekleri ve korunacakları Bakanlıkça tespit edilir.
Bakanlık bu amaçla mevcut veya kurulacak metroloji ve kalibrasyon merkezlerinden faydalanabilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Muayene, damgalama ve yasaklar
Muayeneler
Madde 9 – Ölçü ve ölçü aletleri aşağıdaki muayenelere tabi tutulurlar.
İlk muayene,
Periyodik muayene,
Ani muayene,
Şiyaket muayenesi,
Stok muayenesi.
a) İlk muayene: Yeni yapılan veya parçaların birleştirilmesi suretiyle meydana getirilen ölçü ve ölçü aletlerinin satışa veya kullanılmaya başlanmalarından önce veya ithal edilen ölçü ve ölçü aletlerinin yurda sokulmaları sırasında veya periyodik, ani, şikayet ve stok muayeneleri sonunda damgaları iptal olunan ölçü ve ölçü aletlerinin tamir ve ayarlanmalarından sonra veya ayarları bağlı bulundukları yere göre ayarlanmış olan ölçü ve ölçü aletlerinin ise her yer değiştirmeleri halinde uygulanır.
b) Periyodik muayene: Belli sürelerde olmak üzere, bu Kanun kapsamına giren ölçü ve ölçü aletleri için yapılan genel muayenedir.
c) Ani muayene: Bakanlık merkez ve taşra ölçüler ve ayar kuruluşları memurlarının görecekleri lüzum veya ihbar üzerine, ölçü ve ölçü aletlerinin bulundukları yerlerde habersizce yapılan muayenedir.
d) Şikayet muayenesi: Bir ölçü ve ölçü aletinin doğru çalışıp çalışmadığını tespit etmek üzere, ölçü ve ölçü aleti sahibi veya diğer bir kimsenin yazılı müracaatı üzerine yapılan muayenedir.
e) Stok muayenesi: İlk muayene damgasını taşıdıkları halde satılmayıp depo, atölye, imal veya satış yerlerinden, yahut henüz kullanılmasına ihtiyaç duyulmayarak stok halinde bulundurulan ölçü ve ölçü aletlerinin periyodik muayene süreleri içinde tekrar tabi tutuldukları bir muayene şeklidir.
Bu muayenelerin usul ve esasları, kimler tarafından ne şekilde ve surette yapılacakları ve muayeneye tabi ölçü ve ölçü aletleri sahiplerinin veya bunları kullananların görev ve sorumlulukları ile tabi olacakları yasaklar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.
Tamir ve ayar yetki belgesi
Madde 10 – Sayaç ayar istasyonları ile ölçü ve ölçü aletleri tamir ve ayar atölyelerinde çalışanlara Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikte belirlenecek usul ve esaslara göre yetki belgesi verilir. Bakanlık ölçü ve ölçü aletlerinin muayene ve ayar işleri için resmi ve özel kuruluşlara ait laboratuvar, ayar istasyonları ve atölyelerden faydalanır.
7040
Tamir ve ayar ücretleri (1)
Madde 11 – Elektrik, su, doğalgaz ve havagazı sayaçlarının tamir ve ayar ücretleri Bakanlıkça her yıl Ocak ayında tespit edilerek ilan edilir.
Gümrük işleri
Madde 12 – Yurt dışından ithal veya yurt dışına ihraç edilen ölçü ve ölçü aletlerinin muayenelerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Damgalama veya damga yerine belge verme
Madde 13 – İlk, periyodik ve stok muayenelerinde doğru oldukları anlaşılan ölçü ve ölçü aletleri damgalanmaya elverişli bulundukları takdirde damgalanır. Damgalanmaya elverişli bulunmayan ölçü ve ölçü aletleri için damga yerine geçmek üzere bir belge verilir.
Damgalama veya damga yerine belge verme, yer değiştirme halinde damganın geçerliliği ve damgaların iptaline ait usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.
Yasaklar
Madde 14 – a) Uluslararası Birimler Sistemine göre yapılmamış olan veya bu sisteme göre imal edilmiş olmakla beraber, nitelikleri bakımından bu Kanun hükümlerine uygun bulunmayan ölçü ve ölçü aletlerinin ticaret maksadıyla yurda sokulması veya yapılması,
b) Damgalanmamış ölçü ve ölçü aletlerinin satışa arzı veya satılması, satışına aracılık edilmesi, alım satımda kullanılması veya alım satım yerlerinde bulundurulması,
c) Doğru olmadığı açıkça belli olan ölçü ve ölçü aletleri ile veya bu aletlerin ayarı bozulmak suretiyle ölçme yapılması veya bunların alım satım yerlerinde bulundurulması,
d) Damgası kopmuş, bozulmuş, periyodik muayene zamanında müracaat edilmemiş veya damga süresi geçirilmiş veya damgaları iptal edilmiş ölçü ve ölçü aletlerinin kullanılması, satışa arzı veya satılması, alım satım yerlerinde bulundurulması, damgaları iptal edilmiş ölçü ve ölçü aletlerinin, tamirlerinden sonra tekrar muayene ve damga yaptırılmadan sahiplerine teslimi,
e) Bu Kanun kapsamına giren ölçü ve ölçü aletlerinin muayenelerinin veya tamir ve ayarlarının Bakanlığın yetki belgesini taşımayan kişilerce yapılması, (2)
f) Ambalajında belirtilen veya yetkili makamlarca tespit edilen miktarlara uymayan bir malın satışa arzı,
g) Bakanlıkça tespit edilen tarifeler üstünde ücret talep etmek veya almak,
h) (Ek:14/2/2019-7164/24 md.) Ölçü aletlerinin muayenelerini veya tamir ve ayarını yapmak için Bakanlık tarafından yetkilendirilen servislerin, yetki kapsamındaki hizmetlerde ilgili kanun ve yönetmeliklere aykırı faaliyette bulunması,
Yasaktır.
Bu Kanunun 13 üncü maddesine göre damgaları iptal edilmiş sabit ve sökülüp taşınması güç olan ölçü ve ölçü aletleri, alım satım yerlerinde bulundurulma yasağına tabi değildir.
Yurt dışından alınan siparişleri karşılamak veya yurt dışına gönderilmek amacıyla miktarı, nitelikleri ve yapım maddeleri belirtilerek yapılacak ölçü ve ölçü aletleri hakkında (a) ve (b) bendlerindeki yapım ve alım satım yasağı uygulanmaz.
–––––––––––––––
(1) Bu maddenin 1/1/2017 tarihinden itibaren uygulanması ile
